Duyu bütünleme, duyularımız aracılığıyla çevremiz hakkında bilgi toplama ve bu bilgileri işleme şeklimizdir. Duyu bütünleme sadece görme, koku alma, tatma, dokunma veya işitme duyularımız değil aynı zamanda vücut farkındalığı ve denge gibi bileşenleri de içerir.

Duyusal bilgiler, aşağıdaki duyularımızdan alınır:

• Görme (görme sistemi)

• İşitme (işitme sistemi)

• Dokunma (taktil sistem)

• Tat (tat alma sistemi)

• Koku (koku alma sistemi)

• Propriosepsiyon (vücut farkındalığı ve pozisyon duyuları)

• Vestibüler (hareket, denge ve koordinasyon farkındalığı)

• İç algı (bize vücudumuzda neler olup bittiğini söyleyen içsel duyu sistemimiz, örneğin açlık, tuvalet ihtiyacı, yorgunluk, duygular, vb.)

Duyu bütünleme, toplam bu sekiz sistemden oluşur, ancak duyu bütünleme problemi olan bireyde en çok olumsuz etkilenen üç duyusal sistem vardır bunlar:

• Taktil (dokunma) sistem: Cildimiz vasıtasıyla basınç veya sıcaklık gibi dokunma duyumlarını tanımaktan sorumludur.

• Proprioseptif sistem: Kaslarımız ve eklemlerimiz aracılığıyla uzaydaki konumumuzu bize bildirmekle görevlidir.

• Vestibüler sistem: Kulağımızda bulunan, hareket ve dengemizi belirleyen bir organdan oluşur.

Duyu Bütünleme Bozukluğu Nasıl Fark Edilir?

Duyularımızdan gelen sinyaller çok zayıfsa ne olur?

Ya da çok güçlüyse?

Ya da beynimiz sinyallere gereğinden fazla veya az tepki veriyorsa?

Ya beyin bu sinyalleri anlamlandıramıyorsa?

Birey bu durumlarda, duyu bütünleme güçlükleri yaşar ve bu sorun davranışlarında problemlere yol açar. Duyu bütünleme sorunu her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bireyler duyusal girdiye aşırı duyarlı, az duyarlı veya her ikisi birden olabilir. Bazı çocuklar belirli duyuları yeterince alamadıklarından dolayı bu duyuları hissetmek için ileri geri sallanma, kafasını vurma ve yenilmeyen nesneleri ağza alarak keşfetme gibi kendi kendini uyaran davranışlarda bulunurlar.

Hepimizin zaman zaman duyusal girdilere karşı gereğinden az veya fazla duyarlı hissetmesi olağandır; örneğin, baş ağrınız varsa müzik veya parlak ışıklar size çok fazla gelebilir. Yorgunsanız koordinasyonsuz hissedebilir veya odaklanmakta zorlanabilirsiniz. Ancak bu duygular geçicidir ve normalde uzun vadede günlük işleyişinizi etkilemez. Duyu bütünleme sorunları uzun vadelidir ve günlük yaşam ve öğrenme üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bazı kişiler, belirli bir duyudan gelen girdileri işlemekte zorlanırken (örneğin, görsel işleme) diğer kişiler birden fazla duyusal sistemden gelen girdileri bütünleştirmede zorluk yaşayabilir.

Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?

Çoğumuz için duyu bütünleme yuvarlanma, emekleme, yürüme ve oyun oynama gibi yaptığımız aktivitelerle birlikte normal gelişimimizin bir parçası olarak erken çocukluk döneminde gelişir. Motor planlama yeteneği ve gelen hislere uyum sağlama becerisi bu sürecin doğal bir sonucudur. Ancak bazı çocuklar için duyusal bütünleşme olması gerektiği kadar verimli bir şekilde gelişmez ve bu süreç düzensiz olduğunda; öğrenme, gelişim ve davranışta birtakım sorunlar ortaya çıkabilir. Duyu bütünleme bozukluğu olan çocuklar motor beceriler, denge ve el-göz koordinasyonu ile ilgili zorluklar yaşayabilir.

Duyu bütünleme terapisinin çıkış noktası, çocukların duyusal bilgileri daha etkili bir şekilde yorumlamasını ve kullanmasını öğrenmelerine yardımcı olmak için belirli duyusal uyaranları içeren fiziksel aktiviteler ve oyunlar kurmaktır.

Terapistler klinik bir ortamda çeşitli terapötik araçlar kullanarak çocukların duyusal semptomlarını iyileştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar.

Peki duyu bütünleme terapisi sırasında neler olur?

• Duyusal girdi yoluyla duyuları uyarma,

• İnce ve kaba motor planlama aktiviteleri kurma,

• Vücut hareketini teşvik edici aktiviteler planlama,

• Yeni adaptif davranışlar ve tepkileri geliştirme hedeflerine yönelik olarak çocuklarda duyu bütünleme terapi programı oluştururlar.

Duyu Bütünleme Terapisi Neleri İçerir?

Duyu bütünleme terapisi, çocuğun duyu bütünleme eğitimi almış bir ergoterapist veya fizyoterapist tarafından değerlendirilmesiyle başlar. Terapist daha sonra çocuktan duyusal tepkileri, özellikle de denge, koordinasyon ve vücut farkındalığı ile ilgili duyusal tepkileri içeren bir program planlar ve yürütür. Duyu bütünleme terapisi, iletişim, davranış ve eğitim terapilerini de içeren çok yönlü bir program olarak tasarlanmıştır. Terapi seansları oyun odaklıdır ve salıncak, trambolin, tırmanma duvarı ve kaydırak gibi ekipmanların kullanılmasını içerir. Ayrıca derin basınç, fırçalama, ağırlıklı yelekler, sallanma, zıplama veya tırmanma gibi adımları içerebilir. Duyu bütünleme terapisi çocuğun duyusal açıdan zengin ortamları tolere etme eşiğini yükseltir ve olumlu davranışları pekiştirir.

Otizm Tanısı Olan Çocuklar İçin Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?

Çoğu insan aynı anda birden fazla duyuyu harekete geçiren olaylar yaşar. Örneğin bir kitap okuduğumuzda sayfadaki kelimeleri görürüz, sayfaları çevirdiğimizi duyarız ve kitabı elimizde hissederiz. Eski veya tozluysa kitabın kokusunu bile alabiliriz. Bu çeşitli duyusal bilgileri alırız ve çevremizdeki olayları net bir şekilde anlamlandırmak için birleştiririz.

Otizm tanısı olan çocuklar duyusal bilgileri bu şekilde birleştirmekte zorlanabilirler. Bazı çocuklar çevredeki uyaranlara karşı aşırı hassasiyet veya tam tersi uyarana karşı normalden çok daha fazla eğilim gösterebilir ve bunun sonucunda otizm tanısı olan çocuklarda, duyu bütünleme problemleri, davranış ve günlük yaşam becerilerinde sorunlara sebep olur.

Duyu Bütünleme Terapisi Uygulayıcıları

Kurumumuzda duyu bütünlenme değerlendirmesi ve seans uygulaması alanında uzman ergoterapistler ve fizyoterapistler tarafından uygulanmaktadır.